HALK EDEBİYATI

ANONİM HALK EDEBİYATI NAZIM BİÇİMLERİ

1) MANİ: 
    -Tek dörtlükten oluşur.
    -Yedili hece ölçüsüyle yazılır.
    -Asıl konu son iki mısradadır.
    -a
     a
     x
     a      şeklinde kafiyelenir.

    -Sevgi,toplum,tabiat vb. her konuda söylenir.
    -Kafiyelenişine göre cinaslı mani ve düz mani diye ikiye ayrılır.


AŞIK EDEBİYATI NAZIM BİÇİMLERİ

1) KOŞMA:
    -On birli hece ölçüsüyle söylenir.
    -Dörtlük sayısı en az üç, en çok altı tanedir.
    -Son dörtlükte ozanın adı (mahlası) söylenir.
    -abab/cccb/dddb/eeeb... şeklinde kafiyelenir.
    -Saz eşliğinde aşıkların kendilerine has bir ezgisiyle söylenir.
    -Aşk,tabiat tasviri,hasret bazen de toplumsal konular işlenmiştir.
    -Konularına göre şu şekilde ayrılırlar:
     a)Güzelleme: Genellikle övgü şiiridir. Tabiat güzelliklerini, kadın ve at gibi çeşitli varlıklar övülür.
     b)Koçaklama: Kahramanlık duyguları dile getirilir. Coşkun ve yiğitçe bir üslup vardır.
     c)Taşlama: Bir kimseyi yermek (eleştirmek) ya da toplumun bozuk yönlerini eleştirmek için söylenir.
     d)Ağıt: Bir kişinin ölümü üzerine duyulan acıları, ölenin iyilikleri anlatılır.

2) VARSAĞI:
    -Sekizli hece ölçüsüyle yazılır.
    -Dörtlük sayısı en az üç, en çok beştir
    -Nazım birimi dörtlüktür.
    -abab/cccb/dddb...şeklinde kafiyelenir.
    -Özel bir besteyle söylenir.
    -Edasında sert, erkekçe özellikler bulunur.
    -Bre, hey, behey gibi ünlemlerle başlar.

3) SEMAİ:
    -Sekizli hece ölçüsüyle yazılır.
    -Dörtlük sayısı en az üç, en çok beştir.
    -abab/cccb/dddb...şeklinde kafiyelenir.
    -Daha çok sevgi,tabiat,güzellik gibi konular işlenir.

4) DESTAN:
    -abab/cccb/dddb...şeklinde kafiyelenir.
    -On birli, bazen de sekizli hece ölçüsüyle söylenir.
    -Kendisine has bestesi vardır.
    -Dörtlük sayısı konuya göre değişir.
    -Bazen ciddi olaylar bazen de mizahi anlatımlarla gülünç olaylar dile getirilir.

5) TÜRKÜ:
    -Yapı ve sözleri bakımından iki bölümden oluşur:
      Türkünün asıl sözlerinin bulunduğu kısım BENT; her bendin sonunda tekrarlanan kısım NAKARAT (bağlama ya da kavuştak da denir).
    -Hece ölçüsünün her kalıbıyla söylenir. ( Genellikle 7'li,8'li,11'li)
    -Halk arasında heyecan uyandıracak her şeye türkü yakılmıştır.
    -İşledikleri konulara göre adlandırılır.

TEKKE EDEBİYATI NAZIM BİÇİMLERİ

1) İLAHİ:
    -Tanrıyı övmek, ona yalvarmak amacıyla yazılan şiirlerdir.
    -Özel bir ezgiyle okunur.
    -Mevleviler AYİN
      Bektaşiler NEFES
      Gülşeniler TAPUĞ
      Halvetiler DURAK
      diğer tarikatlarsa CUMHUR/İLAHİ derler.

2) NEFES:
     -Bektaşi şairlerin yazdıkları tasavvufi şiirlerdir.
     -Genellikler vahdet-i vücut teorisi anlatılır. Bunun yanı sıra Hz. Muhammed ve Hz. Ali için övgüler de                söylenir.
     -Kalenderane ve alaycı bir üslup dikkati çeker.

3) NUTUK:
     -Pirlerin ve mürşitlerin tarikata yeni giren dervişlere tarikat derecelerini ve tarikat adabını öğretmek için             söyledikleri şiirlerdir.

4) DEVRİYE:
    -Ruhun yaratılıp bedene bürünüp dünyaya gelişi ve dünya macerasından sonra tekrar Allah'a dönüşünü            anlatır.

5) ŞATHİYE:
    -İnançlardan teklifsizce alaycı bir dille söz eder gibi yazılan şiirlerdir. Görünüşte saçma sanılan bu sözlerin        yorumlandığında tasavvufla ilgili çeşitli kavramlara değindiği anlaşılır.